تومور هیپوفیز

غده هیپوفیز یکی از مهمترین غدد بدن است که کنترل عمده فعالیت‌های بدن را با ترشح هورمون‌ها در دست دارد. تومور آدنومای هیپوفیز یکی از اختلالات هیپوفیز است که بر ترشح این هورمون‌ها تاثیر منفی گذاشته و نهایتا در عملکرد بدن اخلال ایجاد می‌کند. همه تومورهای هیپوفیز (که آدنوم‌های هیپوفیز نامیده می‌شوند) باعث ایجاد علائم نمی‌شوند. ممکن است این بیماری علائمی در بیمار ایجاد نکند. اولین علامت آدنوم هیپوفیز اغلب به این بستگی دارد که آیا تومور عملکردی است (هورمون‌های اضافی تولید می‌کند) یا غیر عملکردی (هورمون‌های اضافی تولید نمی‌کند).

علل ایجاد تومور هیپوفیز

دانشمندان دقیقا نمی‌دانند که چه چیزی باعث ایجاد تومورهای هیپوفیز می‌شود. در طول چند سال گذشته، آن‌ها پیشرفت زیادی در درک اینکه چگونه تغییرات خاصی در DNA یک فرد می‌تواند باعث ایجاد تومور توسط سلول‌های هیپوفیز شوند، داشته‌اند.  DNA ماده شیمیایی درون هسته هر یک از سلول‌های ماست که ژن‌های ما را تشکیل می‌دهد (دستورالعمل‌هایی برای چگونگی عملکرد سلول‌های ما). ما معمولا شبیه به پدر و مادرمان هستیم؛ زیرا آن‌ها منبع DNA ما هستند. اما تاثیر DNA بیش از تصور اولیه ما است. برخی از ژن‌ها کنترل می‌کنند که سلول‌ها چه زمانی رشد کنند، به سلول‌های جدید تقسیم شوند و بمیرند. ژن‌هایی که به رشد سلول‌ها، تقسیم شدن و زنده ماندن آ‌ن‌ها کمک می‌کنند، آنکوژن نامیده می‌شوند. ژن‌هایی که سرعت تقسیم سلول را کاهش می‌دهند یا باعث مرگ سلول‌ها در زمان درست می‌شوند، ژن‌های سرکوب کننده تومور نامیده می‌شوند. تومورها می‌توانند در اثر تغییرات DNA ایجاد شوند که آنکوژن‌ها را فعال می‌کنند یا ژن‌های سرکوب کننده تومور را غیر فعال می‌کنند.

برخی افراد جهش‌های ژنی (تغییرات) را از والدین خود به ارث می‌برند که خطر ابتلا به تومورهای هیپوفیز را افزایش می‌دهد. برخی از این جهش‌ها در بخش عوامل خطر برای تومورهای هیپوفیز توضیح داده شده اند. اعضای خانواده‌های دارای این سندرم‌های ژنتیکی می‌توانند آزمایش ژنتیکی انجام دهند تا دریابند آن‌ها مبتلا به تومور خواهند شد یا خیر. اما اغلب، جهش‌های ژنی در طول زندگی رخ می‌دهد تا اینکه به ارث برده شوند. در برخی از انواع سرطان، این جهش‌های اکتسابی می‌تواند در اثر قرار گرفتن در معرض عوامل خارجی مانند اشعه یا مواد شیمیایی مولد سرطان ایجاد شوند. اکثر تومورهای هیپوفیز سرطانی نیستند و هیچ علت محیطی شناخته شده برای این تومورها وجود ندارد. تغییرات ژن در این تومورها ممکن است فقط رویدادهایی تصادفی باشند که گاهی اوقات هنگام تقسیم سلولی اتفاق می‌افتند بدون اینکه علت بیرونی وجود داشته باشد.

چیزی که مشخص است این است که مکانیسم تنظیم کنندگی که معمولا مانع از رشد و تولید هورمون بیش از حد در سلول‌های هیپوفیز می‌شود، مختل می‌شود. از آنجا که هیچ علت مرتبط با سبک زندگی یا علل محیطی برای تومورهای هیپوفیز شناخته نشده است، مهم است به یاد داشته باشید که هیچ کاری نبوده است که افراد مبتلا به این تومورها انجام دهند تا قادر به جلوگیری از آن باشد.

علائم و نشانه های تومور هیپوفیز

آدنوم‌های عملکردی می‌توانند به دلیل هورمون‌هایی که آزاد می‌کنند، مشکلاتی ایجاد کنند. اغلب اوقات یک آدنوم عملکردی، باعث ایجاد یک هورمون هیپوفیز بیش از حد می‌شود. این تومورها اغلب در حالی که هنوز نسبتا کوچک هستند (میکروآدنوما) یافت می‌شوند. علائم آدنوم‌های عملکردی بر اساس هورمون‌هایی که ایجاد می‌کنند در زیر شرح داده شده است. تومورهایی که هورمون‌های اضافی ایجاد نمی‌کنند (آدنوم‌های غیر عملکردی) اغلب قبل از اینکه تشخیص داده شوند، بزرگ می‌شوند (ماکروادنوما). این تومورها علائمی ایجاد نمی‌کنند تا زمانی که روی اعصاب مجاور، قسمت‌هایی از مغز و یا سایر قسمت‌های هیپوفیز فشار وارد کنند. آدنوم غیر کارکردی که باعث ایجاد علائم نمی‌شود، گاهی اوقات با انجام ام آر آی یا سی تی اسکن به دلایل دیگر، تشخیص داده می‌شوند. این تومورها در حال حاضر بیشتر یافت می‌شوند زیرا ام آر آی و سی تی اسکن مغز بیشتر انجام می‌شود. این تومورها ممکن است رایج ترین تومورهای هیپوفیز باشند. از ان جا که مشکلی ایجاد نمی‌کنند، اغلب فقط بدون نیاز به درمان به طور منظم تحت نظارت هستند .

تومورهای بزرگ (ماکروآدنوم) و کارسینومای هیپوفیز

ماكروآدنوم‌های هیپوفیز (تومورهای خوش خیم بزرگتر از 1 سانتیمتر) و کارسینوماها (تومورهای سرطانی)، چه عملکردی باشند یا چه نباشند، می‌توانند به اندازه ای بزرگ شوند که بر اعصاب مجاور یا بخش‌هایی از مغز فشار وارد کنند. این وضعیت می‌تواند منجر به علائمی‌شود از جمله:

• ضعف عضله چشم، به طوری که چشم‌ها در یک زمان در یک جهت حرکت نمی‌کنند
• تاری دید یا دوبینی
• از دست دادن دید محیطی
• کوری ناگهانی
• سردرد
• بی حسی یا درد صورت
• سرگیجه
• از دست دادن هوشیاری (بیهوش شدن)

مشکلات بینایی زمانی اتفاق می‌افتد که تومور اعصاب بین چشم و مغز را فشرده می‌کند. از دست دادن ناگهانی بینایی، از دست دادن هوشیاری و حتی مرگ ناشی از خونریزی ناگهانی در تومور می‌باشد. ماکروآدنوم‌ها و کارسینومای هیپوفیز نیز می‌توانند بخش‌های طبیعی غده هیپوفیز را فشار داده و از بین ببرید. این امر باعث کمبود یک یا چند هورمون هیپوفیز می‌شود. سطوح پایین برخی از هورمون‌های بدن مانند کورتیزول، هورمون تیروئید و هورمون‌های جنسی باعث ایجاد علائم می‌شوند. بسته به هورمون‌هایی که تحت تاثیر قرار می‌گیرند، علائم ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• حالت تهوع
• ضعف
• کاهش وزن یا افزایش وزن بدون علت
• از دست دادن موهای بدن
• احساس سرما
• احساس خستگی یا ضعف
• تغییرات قاعدگی یا از دست دادن دوره‌های قاعدگی در زنان
• اختلال نعوظ (مشکل در نعوظ) در مردان
• رشد بافت پستان در مردان
• کاهش میل جنسی، عمدتا در مردان

دیابت بی مزه

تومورهای بزرگ ممکن است گاهی اوقات روی قسمت خلفی (پشتی) هیپوفیز فشار ایجاد کنند و باعث کمبود هورمون وازوپرسین شوند (که به هورمون آنتی دیورتیک یا ADH نیز شناخته می‌شود). این امر می‌تواند منجر به دیابت بی مزه شود. در این حالت، آب بیش از حد از طریق ادرار از دست می‌رود، بنابراین فرد مکررا ادرار می‌کند و بسیار تشنه می‌شود، زیرا بدن سعی می‌کند تا با از دست دادن آب خود را وفق دهد. اگر درمان نشود، می‌تواند باعث کمبود آب بدن و تغییر در سطح مواد معدنی خون شود که می‌تواند منجر به کما و حتی مرگ شود. دیابت بی مزه به راحتی با دارویی به نام دسموپرسین درمان می‌شود که جایگزین وازوپرسین می‌شود. (دیابت بی مزه به دیابت نوع یک مربوط نیست، که در آن افراد دارای سطح قند خون بالا هستند.)

آدنوم ترشح کننده هورمون رشد (آدنوم سوماتوتروف)

علائم اصلی این تومورها در اثر داشتن هورمون رشد (GH) بیش از حد ایجاد می‌شوند. این اثرات در کودکان و بزرگسالان نسبتا متفاوت هستند. در کودکان، سطح بالای GH می‌تواند رشد تقریبا تمام استخوان‌های بدن را تحریک کند. اصطلاح پزشکی برای این وضعیت، ژیگانتیسم می‌باشد. علائم عبارتند از:

• قد بسیار بلند
• رشد بسیار سریع
• درد مفصل
• افزایش تعریق

در بزرگسالان، استخوان‌های بلند (به خصوص در دست‌ها و پاها) دیگر نمی‌توانند رشد کنند، حتی زمانی که سطح GH بسیار زیاد است. بنابراین این استخوان‌ها بلندتر نمی‌شوند و ژیگانتیسم ایجاد نمی‌شود. اما استخوان‌های دست، پا و جمجمه صورت فرد بالغ می‌توانند در طول زندگی رشد داشته باشند. این امر باعث ایجاد وضعیتی به نام آکرومگالی می‌شود. علائم و نشانه‌ها عبارتند از:

• رشد جمجمه، دست و پا، منجر به افزایش سایز کلاه، کفش، دستکش و حلقه می‌شود
• کلفت شدن صدا

تغییر در ظاهر صورت (به دلیل رشد استخوان‌های صورت)

• فاصله بیشتر بین دندان‌ها و جلو آمدن فک (به علت رشد استخوان فک)
• درد مفصل
• افزایش تعریق
• قند خون بالا و یا حتی دیابت
• سنگ کلیه
• بیماری قلبی
• سردرد
• تغییرات بینایی
• بی حسی یا سوزن سوزن شدن دست یا پا
• ضخیم شدن زبان و سقف دهان، که منجر به اختلالات خواب مانند خروپف و آپنه خواب می‌شود (مکث در تنفس)
• ضخیم شدن پوست
• افزایش رشد موهای بدن

بسیاری از این تغییرات می‌توانند به آرامی اتفاق بیافتند و ممکن است افراد آن‌ها را متوجه نشوند تا زمانی که به یک تصویر قدیمی از خود نگاه می‌کنند یا سعی در استفاده از کلاه یا حلقه ای دارند که سال‌ها از آن استفاده نکرده اند.

آدنوم ترشح کننده کورتیکوتروپین (آدنوم کورتیکوتروف)

سطح ACTH بالا باعث می‌شود غده فوق کلیه هورمون‌های استروئید مانند کورتیزول تولید کند. داشتن بیش از حد این هورمون باعث ایجاد علائمی می‌شود که پزشکان آن‌ها را به عنوان سندرم کوشینگ دسته بندی میکنند. هنگامی که علت تولید بیش از حد ACTH از غده هیپوفیز باشد، این وضعیت بیماری کوشینگ نامیده می‌شود. در بزرگسالان علائم ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• اضافه وزن (غالبا در صورت، سینه و شکم)
• خطوط کشش پوست به رنگ بنفش بر روی سینه یا شکم
• رویش موهای جدید یا افزایش رشد موها (بر روی صورت، سینه، و یا شکم)
• تورم و قرمزی صورت
• آکنه
• چربی اضافی در پشت گردن
• کج خلقی یا افسردگی
• سردرد
• تغییرات بینایی
• کبود شدن آسان
• سطح قند خون بالا و یا حتی دیابت
• فشار خون بالا
• کاهش میل به رابطه جنسی
• تغییرات در دوره‌های قاعدگی در زنان
• ضعف استخوان، که می‌تواند منجر به پوکی استخوان یا حتی شکستگی شود

بسیاری از این علائم ممکن است در کودکان نیز رخ دهد. کودکان مبتلا به بیماری کوشینگ همچنین ممکن است توقف رشد داشته باشند و دچار مشکلاتی در عملکرد تحصیلی خود شوند.

آدنوم ترشح کننده پرولاکتین (پرولاکتینوما یا آدنوم لاکتروتروف)

پرولاکتینوما در زنان جوان و مردان مسن بیشتر رایج است.

• در زنان قبل از یائسگی، میزان پرولاکتین بالا باعث می‌شود که دوره‌های قاعدگی کمتر یا متوقف شوند. سطح پرولاکتین بالا همچنین می‌تواند باعث تولید غیر طبیعی شیر مادر شود که به آن گالاکتوره می‌گویند.
• در مردان، سطح پرولاکتین بالا می‌تواند باعث رشد سینه و اختلال نعوظ (مشکل در نعوظ) شود
• هم مردان و هم زنان می‌توانند علائم زیر را داشته باشند:
  • از دست رفتن میل جنسی
  • ناباروری
  • ضعف استخوان که پوکی استخوان نامیده می‌شود

اگر تومور همچنان رشد کند، می‌تواند بر روی اعصاب و بخش‌هایی از مغز فشار وارد کند که می‌تواند باعث سردرد و مشکلات بینایی شود. در زنانی که دوره قاعدگی ندارند (مانند دختران قبل از بلوغ و زنان بعد از یائسگی)، ممکن است پرولاکتینوما تا زمانی که علائم ایجاد نشود، تشخیص داده نشود. با توجه به شایعتر بودن پرولاکتینوما در ادامه بیشتر در مورد آن بحث می کنیم.

آدنوم ترشح کننده تیروتروپین (آدنوم تیروتروف)

این تومورهای نادر باعث ایجاد بیش از حد هورمون تحریک کننده تیروئید (TSH) می‌شوند که در نتیجه غده تیروئید را به تولید هورمون تیروئید بیش از حد وامی‌دارد. این وضعیت می‌تواند علایم هیپرتیروئیدیسم (پر کاری تیروئید) ایجاد کند، از جمله:

• ضربان قلب سریع یا نامنظم
• لرزش
• کاهش وزن
• افزایش اشتها
• احساس گرما یا داغی
• تعریق
• مشکل در به خواب رفتن
• اضطراب
• حرکات مکرر روده
• وجود توده در جلوی گردن (تیروئید بزرگ شده)

آدنوم ترشح کننده گنادوتروپین ( آدنوم گنادوتروف)

این تومورهای نادر هورمون لوتئینیزه (LH) و یا هورمون تحریک کننده فولیکول (FSH) را ایجاد می‌کنند. این هورمون می‌تواند دوره‌های قاعدگی نامنظم در زنان یا سطوح پایین تستوسترون و کاهش میل جنسی در مردان را سبب شود. بسیاری از آدنوم‌های ترشح کننده گنادوتروپین واقعا باعث ایجاد هورمون‌های کافی برای ایجاد علائم نمی‌شوند، بنابراین اساسا آدنوم‌های غیرفعال هستند. این تومورها ممکن است به اندازه ای بزرگ شوند که قبل از تشخیص، علایمی مانند سردرد و مشکلات بینایی را ایجاد کنند.

درمان

تقریبا همه تومورهای هیپوفیز آدنوم هستند و سرطانی نیستند (خوش خیم). درمان آدنوم هیپوفیز بستگی به این دارد که آیا هورمون‌های اضافی تولید می‌کند یا خیر، و اگر هورمون تولید می‌کند، چه هورمونی تولید می‌کند. درمان همچنین بستگی به این دارد که آیا میکروآدنوم (کوچکتر از 1 سانتیمتر) یا ماکروآدنوم (1 سانتیمتر یا بزرگتر) می‌باشد.

درمان تومورهای هیپوفیز ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• عمل جراحي
• داروهایی که از ترشح هورمون توسط تومور جلوگیری می‌کنند یا به جلوگیری از مشکلات ناشی از این هورمون‌ها کمک می‌کند
• پرتو درمانی

گاهی ترکیبی از درمان‌ها استفاده می‌شود. به عنوان مثال، ممکن است جراحی برای از بین بردن بخشی از تومور انجام شود، در حالیکه داروها می‌توانند برای از بین بردن علائم استفاده شوند و گاهی اوقات تومور باقی مانده را کوچک می‌کنند. برنامه‌های درمان بسته به نوع تومور متفاوت هستند:

• تومورهای عملکردی
• تومورهای غیر عملکردی
• سرطانی

پزشک شما در مورد گزینه‌های درمان با شما صحبت خواهد کرد. مهم است که وقت بگذارید و در مورد انتخاب‌های خود فکر کنید، مزایای هر یک از گزینه‌ها را با خطرات احتمالی و عوارض جانبی ان سبک سنگین کنید. همچنین اگر سؤالی دارید که در مورد آن اطمینان ندارید، لازم است که سؤال کنید.

مهم نیست که چه درماني را انتخاب می‌کنید، بايد توسط پزشکاني که تجربه درمان تومورهاي هيپوفيز را دارند، انجام شود. تومورهای هیپوفیز اغلب نیاز به مراقبت از سوی یک تیم پزشکی را دارند. پزشکان تیم شما ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• جراح مغز و اعصاب:پزشکی که از جراحی برای درمان تومورهای مغز و هیپوفیز استفاده می‌کند
• متخصص غدد درون ریز:پزشکی که بیماری‌های غدد که باعث ایجاد هورمون‌ها می‌شوند را درمان می‌کند
• متخصص مغز و اعصاب:پزشکی که بیماری‌های سیستم مغز و اعصاب را تشخیص داده و درمان می‌کند
• رادیوتراپیست: پزشکی که از پرتو برای درمان سرطان‌ها و سایر تومورها استفاده می‌کند
• انکولوژیست پزشکی:پزشکی که از شیمی درمانی و داروهای دیگر برای درمان سرطان‌ها و سایر تومورها استفاده می‌کند

بسیاری از متخصصان دیگر، از جمله دستیار پزشک، سر پرستار، پرستار، روانشناس، کارمند اجتماعی، متخصص توانبخشی و دیگر متخصصان پزشکی، ممکن است بخشی از تیم درمان شما باشند.

جراحی

درمان اصلی برای بسیاری از تومورهای هیپوفیز جراحی است. موفقیت عمل جراحی بستگی به نوع تومور، محل دقیق آن، اندازه آن و اینکه آیا به ساختارهای مجاور گسترش یافته است یا خیر بستگی دارد.

جراحی از داخل بینی( ترانس اسفنوئید)

این عمل رایج ترین روش برای خارج کردن تومورهای هیپوفیز است. ترنس اسفنوئید به این معنی است که عمل جراحی از طریق سینوس اسفنوئید، فضای خالی در جمجمه پشت راه‌های هوایی بینی و زیر مغز، انجام می‌شود. دیواره پشتی سینوس، غده هیپوفیز را پوشش می‌دهد. برای انجام این عمل، جراح مغز و اعصاب، برش کوچکی در امتداد سپتوم (تیغه) بینی (غضروفی بین دو طرف بینی) یا زیر لب بالا (بالای دندان) ایجاد می‌کند. برای دسترسی به هیپوفیز، جراح دیواره‌های استخوانی سینوس اسفنوئید را بسته به ضخامت استخوان و سینوس، با استفاده از اسکنه‌های کوچک جراحی، مته یا سایر ابزار‌ها باز می‌کند. ابزارهای کوچک و میکروسکوپ برای حذف تومور استفاده می‌شوند.

یک روش دیگر این است که از یک آندوسکوپ، لوله نازک فیبر نوری همراه با یک دوربین کوچک در سر آن استفاده کنید. به این ترتیب، برش زیر لب بالا یا در امتداد سپتوم بینی لازم نیست، زیرا آندوسکوپ اجازه می‌دهد تا جراح از طریق برش کوچکی که در پشت تیغه بینی ایجاد می‌شود، داخل را مشاهده کند. جراح ابزار را وارد بینی می‌کند و سینوس اسفنوئید را برای رسیدن به غده هیپوفیز باز می‌کند و تومور را خارج می‌نماید. این که آیا این روش می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد یا خیر، بستگی به موقعیت تومور و شکل سینوس اسفنوئید دارد. رویکرد ترنس اسفنوئیدی دارای مزایای فراوانی است. اولا با هیچ بخشی از مغز در طول عمل جراحی تماس پیدا نمی‌شود، بنابراین احتمال آسیب رساندن به مغز بسیار کم است. ممکن است عوارض جانبی کمتری داشته باشد و همچنین هیچ زخم قابل مشاهده ای وجود ندارد. اما این عمل ممکن است زمان بیشتری طول بکشد، و بدین ترتیب خارج کردن تومورهای بزرگ دشوار است.

هنگامی که این جراحی توسط یک جراح مغز و اعصاب با تجربه انجام می‌شود و تومور کوچک است (میکروآدنوما)، میزان بهبودی بالا خواهد بود (بیش از 80٪). اگر تومور بزرگ است یا به ساختارهای مجاور (مثل اعصاب، بافت مغز یا بافت‌هایی که مغز را پوشش می‌دهند، گسترش یافته است) احتمال درمان کمتر است و احتمال آسیب رساندن به بافت مغز مجاور، اعصاب و رگ‌های خونی بیشتر خواهد بود .

کرانیوتومی و باز کردن جمجمه

برای تومورهای هیپوفیز بزرگتر یا پیچیده تر، ممکن است نیاز به کرانیتومی‌باشد. در این روش جراح از طریق باز کردن جلوی جمجمه، به سمت یک طرف سر، عمل را انجام می‌دهد. جراح باید با دقت در زیر و بین نیمکره‌های مغز عکل کند تا به تومور برسد.. کرانیوتومی برای ضایعات کوچک با احتمال آسیب مغزی و سایر عوارض جانبی بیشتری نسبت به جراحی ترنس اسفنوئید همراه است اما برای ضایعات بزرگ و پیچیده امن‌تر است زیرا جراح بهتر قادر خواهد بود که تومور و همچنین اعصاب و رگ‌های خونی مجاور را مشاهده کند.

پرولاکتینوما

پرولاکتینوما بیماری‌ای است که در آن یک تومور غیر سرطانی، به نام آدنوم هیپوفیز، در غده هیپوفیز مغز رشد کرده و هورمون پرولاکتین بیش از حد تولید می‌کند. اثر اصلی این بیماری کاهش سطح هورمون‌های جنسی استروژن در زنان و تستوسترون در مردان است. اگرچه پرولاکتینوما تهدیدی برای ادامه زندگی نیست، اما می‌تواند بر بینایی تاثیر سوء داشته، باعث ناباروری و ایجاد اثرات دیگر شود. پرولاکتینوما شایع‌ترین نوع تومور تولید‌کننده هورمون است که می‌تواند در غده هیپوفیز ایجاد شود. پزشکان اغلب می‌توانند پرولاکتینوما را با دارو درمان کنند تا سطح پرولاکتین به حالت طبیعی بازگردد. جراحی برای حذف تومور هیپوفیز ممکن است یکی دیگر از گزینه‌ها برای درمان باشد.

پرولاکتینوما یکی از انواع تومور است که در غده هیپوفیز ایجاد شده و رشد می‌کند. علت به وجود آمدن این تومور ناشناخته است. غده هیپوفیز یک غده لوبیا شکل کوچک است که در زیر مغز قرار دارد و علی‌رغم اندازه کوچکش، تقریبا روی تمامی قسمت‌های بدن تاثیر می‌گذارد. هورمون‌های مترشحه از غده هیپوفیز به تنظیم کارکردهای مهمی مانند رشد، فشار خون و تولید مثل کمک می‌کنند. ازجمله علل احتمالی تولید بیش از حد پرولاکتین عبارتند از: داروها، انواع دیگر تومورهای هیپوفیز، کم‌کاری غده تیروئید، آسیب به قفسه سینه، بارداری و شیردهی.

علائم پرولاکتین بالا

بیماری پرولاکتینوما نشانه یا علامت قابل توجهی ندارد. با این حال، وجود پرولاکتین بیش از حد در خون (هیپرپرولاکتینمی) یا فشاری که یک تومور بزرگ روی بافت‌های اطراف خود ایجاد می‌کند می‌تواند منجر به بروز عوارض و نشانه‌هایی شود. از آنجا که افزایش پرولاکتین می‌تواند سیستم تولید مثل (هیپوگنادیسم) را مختل کند، برخی از علائم و نشانه‌های پرولاکتینوما مخصوص زنان یا مردان هستند. در زنان، پرولاکتینوما می‌تواند سبب:

• دوره‌های قاعدگی نامنظم یا با فاصله زیاد ( اولیگومنوره) یا عدم خونریزی در زمان قاعدگی در خانم‌هایی که در سن باروری هستند (آمنوره).
• خروج شیر از سینه (گالاکتوره) بدون آن که ارتباطی به بارداری یا شیردهی داشته باشد.
• مقاربت دردناک ناشی از خشکی واژن
• آکنه و رویش نا‌بجای مو در صورت و بدن، (نابجارویی مو یا هیرسوتیسم)

در مردان، پرولاکتینوما می‌تواند اختلالات زیر را ایجاد کند:

• اختلال نعوظ
• کاهش یافت موهای بدن و صورت
• سینه‌هایی که به شکل غیر طبیعی بزرگند (ژنیکوماستییا یا بزرگ‌شدن پستان مردانه).

علایم احتمالی مشترک پرولاکتینوما در هر دو جنس عبارتند از:

• چگالی کم استخوان
• کاهش تولید هورمون‌های دیگر توسط غده هیپوفیز (هیپوفونکسیون هیپوفیز یا کم کاری غدهٔ هیپوفیز) به عنوان نتیجه فشار تومور
• از دست دادن علاقه به فعالیت جنسی
• سر درد
• اختلالات بصری
• ناباروری

معمولا زنان زودتر، زمانی که اندازه تومورها کوچکتر است، متوجه علائم و نشانه‌های هیپرپرولاکتینمی می‌شوند. احتمالا به این دلیل که نامنظم شدن دوره‌های قاعدگی ان‌ها را زودتر اگاه می‌کند. مردان دیرتر، زمانی که تومورها بزرگتر هستند، و احتمالا به دلیل سردرد یا مشکلات بینایی متوجه علائم و نشانه‌ها می‌شوند.

اگر کسی علائم و نشانه‌های مرتبط با پرولاکتینوما را داشته باشد، باید به پزشک مراجعه کند تا علت را بیابند.

مشکلات به دنبال پرولاکتین بالا

عوارض پرولاکتینوما ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• از دست دادن بینایی، اگر پرولاکتینوما به موقع درمان نشود، ممکن است تومور آنقدر بزرگ شود که عصب بینایی را تحت فشار قرار دهد .
• در مواردی که پرولاکتینوما بزرگتر است، فشار روی غده هیپوفیز طبیعی ممکن است، در ترشح هورمون‌های دیگری که تحت کنترل هیپوفیز قرار دارند اختلال ایجاد شود. که به آن هیپوفونکسیون هیپوفیز یا کم کاری غدهٔ هیپوفیز می‌گویند و منجر به کم کاری تیروئید، کمبود آدرنالین و کمبود هورمون رشد می‌شود.
• از دست دادن استخوان (پوکی استخوان)، پرولاکتین بالا می‌تواند تولید هورمون استروژن و تستوسترون را کاهش دهد، که باعث کاهش تراکم استخوان و افزایش خطر پوکی استخوان می‌شود.
• عوارض بارداری، در طی یک حاملگی طبیعی، تولید استروژن در بدن زنان افزایش می‌یابد. در یک زن با پرولاکتینومای برگ، این سطح بالای استروژن ممکن است باعث رشد تومور و علائم و نشانه‌های مرتبط با آن، مانند سردرد و تغییرات بینایی شود.

اگر پرولاکتینوما دارید و می خواهید باردار شوید یا الان باردار هستید، در این خصوص با پزشک خود مشاوره کنید. ممکن است تنظیمات درمانی و تحت نظر بودن برای شما ضروری باشد.

تشخیص

اگر علائم و نشانه‌هایی وجود داشته باشد که نشان از پرولاکتینوما دارد، پزشک ممکن است انجام آزمایشات زیر را تجویز کند:

• آزمایش خون: آزمایش خون می‌تواند تولید بیش از حد پرولاکتین و اینکه آیا سطح هورمون‌های دیگری که توسط هیپوفیز کنترل می‌شوند، در محدوده طبیعی قرار دارند یا خیر را تشخیص دهد. برای زنانی که در سن باروری هستند آزمایش بارداری نیز ضروری است.
• تصویربرداری از مغز: پزشک ممکن است بتواند تومور هیپوفیز را از روی تصویر ایجاد شده از مغز توسط یک اسکن ام‌ آر‌ آی تشخیص دهد.
• آزمون بینایی: این آزمون می‌تواند تعیین کند آیا تومور هیپوفیز بینایی را مختل کرده است یا خیر.

علاوه بر این، پزشک ممکن است بیمار را برای آزمایشات بیشتر به پزشک متخصص در درمان اختلالات سیستم غدد درون ریز (متخصص غدد درون ریز) ارجاع دهد.

درمان پرولاکتین بالا

اهداف در درمان پرولاکتین بالا عبارتند از:

• بازگرداندن تولید پرولاکتین به سطح نرمال
• بازگرداندن عملکرد طبیعی غده هیپوفیز
• کاهش اندازه تومور هیپوفیز
• برطرف کردن عوارض یا نشانه‌های فشار تومور، مانند سردرد یا مشکلات بینایی
• بهبود کیفیت زندگی

دو درمان عمده برای پرولاکتینوما وجود دارد: دارو و جراحی.

داروها

داروهای خوراکی اغلب می‌توانند تولید پرولاکتین را کاهش داده و علائم را از بین ببرند. با استفاده از دارو همچنین ممکن است اندازه تومور کوچک شود. با این حال، در مداوای با دارو، به طور کلی لازم است دوره درمان طولانی باشد. پزشکان از داروهایی با عنوان آگونیست‌های دوپامین برای درمان پرولاکتین بالا استفاده می‌کنند. این داروها تاثیرات دوپامین (یعنی ماده شیمیایی مغز که به طور معمول تولید پرولاکتین را کنترل می‌کند) را شبیه سازی می‌کند اما بسیار قوی‌تر و ماندگارتر از آن. داروهای تجویز شده معمولا شامل بروموکریپتین و کابرگولین است. این داروها تولید پرولاکتین را کاهش می‌دهند و در اکثر افراد مبتلا به پرولاکتینوما ممکن است اندازه تومور را نیز کاهش دهند.

مصرف دارو در دوران بارداری

برای زنانی است که می‌خواهند باروری خود را حفظ کنند مصرف داروی بروموکریپتین ترجیح داده می‌شود. با این حال، در هنگام بارداری، پزشک توصیه می‌کند که از مصرف هر دو دارو خودداری شود. هرچند هر دو دارو در اوایل بارداری ایمن هستند، اما بی‌خطر بودن آن‌ها در تمام طول بارداری هنوز معلوم نیست. با این حال، اگر کسی یک پرولاکتینومای بزرگ دارد یا علائم و نشانه‌هایی از قبیل سردرد یا تغییرات بینایی برایش ایجاد شده، پزشک ممکن است برای جلوگیری از عوارض پرولاکتینوما توصیه کند که مصرف داروی از سر گرفته شود. اگر کسی برای درمان پرولاکتینوما تحت درمان است و می‌خواهد باردار شود، بهتر است قبل از بارداری با پزشک خود صحبت نماید.

عوارض جانبی رایج داروها

تهوع و استفراغ، گرفتگی بینی، سردرد و خواب آلودگی عوارض جانبی شایع این داروها هستند. با این حال، اگر مصرف دارو با دوزهای بسیار پایین شروع شود، این عوارض جانبی اغلب می‌تواند به حداقل برسد و بعد می‌توان به تدریج دوز دارو را افزایش داد. به طور کلی برای درمان کابرگولین بر بروموکریپتین ترجیح دارد زیرا به نظر می‌رسد موثرتر از بروموکریپتین باشد. همچنین عوارض جانبی کمتر و خفیف‌تری است. با این حال، گران‌تر از بروموکرپتین است و از انجا که جدیدتر است، گزارش ایمنی دراز مدت ان هنوز به خوبی شناخته نشده است. موارد نادری از آسيب دیدگی قلب با کابرگولين وجود دارد، اما این موارد معمولا در افرادي که میزان زیادی از دارو برای بيماری پارکينسون مصرف می‌کنند اتفاق می‌افتد. در بعضی افراد در هنگام مصرف این داروها، ممکن است رفتارهای جبری مانند قمار افزایش یابد. اگر دارو به میزان قابل توجهی اندازه تومور را کاهش دهد و سطح پرولاکتین شما دو سال طبیعی باقی بماند، ممکن است بتوانید مصرف دارو را با راهنمایی دکتر خود کنار بگذارید. با این حال، عود بیماری عادی است. مصرف دارو را بدون تایید پزشک خود متوقف نکنید.

پرتو درمانی

برای افرادی که به دارو پاسخ نداده و گزینه خوبی برای جراحی نیز نیستند، پرتودرمانی می‌تواند یک روش جایگزین باشد.

پرولاکتین و غذاها

مواد غذایی حاوی روی بالا فعالیت‌های سوخت و سازی بدن را تنظیم می‌کند. همچنین روی برای پیشگیری و درمان علائم و سندروم پیش از قائدگی نیز بسیار مفید بوده و باعث می‌شود تا اختلال در قائدگی که از عوارض این بیماری است برطرف شود. مواد غذایی مانند گوشت مرغ، گوشت قرمز، سویا، لوبیا سبز و بادام زمینی منابع سرشاری از روی هستند. همچنین ویتامین ب 5 با حفظ تعادل هورمونی بدن و کمک به روی در سوخت و ساز می‌تواند به بهبود این مشکل کمک کند. مواد غذایی مانند برنج قهوه‌ای، سبوس، غلات، هویج و اسفناج از منابع تامین این ویتامین هستند.