کیست آراکنوئید مغز

کیست‌های آراکنویید کیسه‌های پر از مایع مغزی نخاعی هستند که بین مغز یا نخاع و غشای آراکنویید که یکی از سه غشایی است که مغز و نخاع را در بر می‌گیرد، واقع شده‌اند. کیست‌های آراکنوئیدی شایع‌ترین نوع کیست‌های مغز هستند. این کیست‌ها اغلب مادرزادی هستند و یا از بدو تولد (کیست‌های آراکنویید اولیه) وجود دارند. ضربه مغزی یا آسیب دیدگی نیز می‌تواند منجر به ایجاد کیست ثانویه آراکنویید شود. اکثریت کیست‌های آراکنوئید خارج از لوب گیجگاهی مغز در ناحیه‌ای از جمجمه که به عنوان حفره میانی جمجمه شناخته می‌شود، شکل می‌گیرند. کیست‌های آراکنویید که نخاع را درگیر می‌کنند، نادر هستند.

محل و اندازه این کیست شایع نمی باشد . بیمار با شکایت ضعف پیشرونده دست و پای راست مراجعه نموده بود که با استفاده از میکروسکوپ تحت عمل تخلیه کیست قرار گرفت . پس از عمل علائم بیمار بهبود یافت و در پیگیری یکساله عود کیست نداشته است

مردان 4 برابر بیشتر از زنان احتمال ابتلا به کیست آراکنوئید را دارند.

اکثر افراد مبتلا به کیست‌های آراکنویید علائم را قبل از سن 20 سالگی و به ویژه در اولین سال زندگی خود تجربه می‌کنند، اما برخی از افراد مبتلا به کیست‌های آراکنویید هرگز علائمی را نشان نمی‌دهند. مردان 4 برابر بیشتر از زنان احتمال ابتلا به کیست آراکنوئید را دارند.

علت

علت دقیق به وجود آمدن کیست‌های آراکنویید ناشناخته است. کیست‌های اولیه آراکنویید که مادرزادی هستند (در هنگام تولد وجود دارند) به علت اختلالات رشد مغز و نخاع در طول دوره ابتدایی جنینی هستند. کیست آراکنوئید ثانویه که به ندرت اتفاق می افتند، به دلیل ضربه مغزی، خونریزی مغزی، مننژیت، تومورهای مغزی و یا عوارض جراحی مغز شکل می‌گیرند. در بعضی موارد، کیست‌های آراکنویید بخشی از یک سندرم ژنتیکی نظیر سندرم چودلی مک کالو، موکو پلی ساکاریدوز یا سندرم مارفان هستند که علائم و نشانه‌های مربوط به سندرم خاص نیز همراه کیست وجود دارد.

اغلب موارد تشخیصی کیست‌های آراکنویید اسپورادیک(تک گیر) هستند و در افراد بدون سابقه خانوادگی ابتلا به کیست‌های آراکنوئید رخ می‌دهد. با این حال، موارد خانوادگی وقوع کیست‌های آراکنویید در پزشکی گزارش شده است و این نشان می‌دهد که ژنتیک ممکن است در بروز این نوع کیست‌ها در بعضی افراد نقش داشته باشد. به عنوان مثال، کیست‌های آراکنویید در حداقل سه مجموعهٔ غیر مرتبط از خواهران و برادران گزارش شده است. در موارد خانوادگی، نوع وراثت ممکن است به صورت اتوزومی مغلوب باشد.

علائم کیست آراکنوئید

در بعضی موارد، کیست‌های آراکنویید نشانه‌ای از خود بروز نمی‌دهند. محل و اندازه کیست در هر فرد رخ دادن علائم و همچنین زمانی که ممکن است شروع شوند را تعیین می‌کند. علائم و نشانه‌های کیست آراکنوئید بسته به محلی که در اطراف مغز قرار دارند متفاوت است و ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• سردرد
• حالت تهوع
• استفراغ
• تجمع بیش از حد مایع مغزی نخاعی در مغز (هیدروسفالی) و در نتیجه افزایش فشار داخل جمجمه
• بدشکلی برخی از استخوان‌های جمجمه‌ای که موجب ایجاد ماکروسفالی می‌شود، که به صورت یک سر بزرگ غیر طبیعی است (فقط در موارد نادر).
• تشنج
• اختلالات شنوایی و بینایی
• سرگیجه
• مشکلات در تعادل و پیاده روی
• نشانه‌های عصبی مانند تأخیر در رشد، تغییرات رفتاری، عدم توانایی کنترل حرکات اختیاری (آتاکسی)، مشکلات در تعادل و پیاده روی، اختلال شناختی، و ضعف یا فلج در یک طرف بدن (همی پارزی)
• کیست‌های آراکنویید که در اطراف نخاع قرار دارند می‌تواند طناب نخاعی یا ریشه‌های عصبی را فشرده کند و ممکن است نشانه‌هایی مانند کمر درد پیشرفته و درد پا و یا سوزش یا بیحسی در پاها یا بازو و ضعف را ایجاد کند. در برخی موارد ممکن است مشکلات دیگری از قبیل بی اختیاری در ادرار یا مدفوع ایجاد شود.

تشخیص

تشخیص کیست‌های آراکنوئید اغلب به صورت تصادفی و اغلب در هنگام بررسی فردی که تشنج دارد، انجام می‌گیرد. تشخیص ممکن است بر اساس تاریخچه کامل بیمار، یک معاینه کامل بالینی و انواع آزمایش‌های تخصصی، به ویژه مطالعات تصویربرداری پیشرفته مانند توموگرافی کامپیوتری سی تی اسکن و تصویربرداری رزونانس مغناطیسی یا ام ار آی انجام گیرد. سی تی اسکن و ام آر آی می‌توانند کیست‌های آراکنوئید را تشخیص دهند یا تأیید کنند. سی تی اسکن و اشعه ایکس برای ایجاد یک فیلم که تصاویر مقطعی از ساختار بافت مغز را نشان می‌دهد، استفاده می‌شوند. در طول ام آر آی، یک میدان مغناطیسی و امواج رادیویی برای ایجاد تصاویر مقطعی از مغز استفاده می‌شوند.

درمان

بیشتر کیست‌های آراکنویید به طور تصادفی یافت می‌شوند و در اندازه‌های ثابت باقی می‌مانند. بسیاری از پزشکان توصیه می‌کنند که درمان محافظه کارانه باشد. در صورت عدم وجود علائم، درمان ممکن است ضروری نباشد و افراد مبتلا ممکن است به صورت دوره‌ای تحت نظارت قرار گیرند. اگر علائم ظاهر شوند، کیست را می‌توان دوباره ارزیابی کرد. هنگامی که انجام درمان ضروری است، درمان اختصاصی به وجود علائم، اندازه کیست و محل خاص کیست در داخل جمجمه بستگی دارد. در مواردی که درمان توصیه می‌شود، درمان به طور معمول شامل یکی از این دو روش می‌شود: فنستریشن کرانیوتومی باز  یا شانت ونتریکولوپریتونئال.

در حین فنستریشن کرانیوتومی یک بخش از جمجمه برای دسترسی متخصص جراح به کیست، جایی که چندین سوراخ در دیواره کیست ایجاد می‌گردد (فنستریشن)، برداشته می‌شود تا مایع مغزی نخاعی به فضای ساب آراکنویید که در آن جا مایع دوباره به بافت اطراف جذب می‌شود تخلیه گردد. بعلاوه در بعضی از موارد ممکن است بیماری با قرار دادن یک دستگاه (شانت) در کیست عمل تخلیه کیست به داخل سیستم بطن مغز یا داخل حفره شکم درمان شود. این عمل جراحی کیست را تخلیه می‌کند و یک گذرگاه مناسب برای جریان یافتن مایع مغزی نخاعی را ایجاد می‌نماید.

شانت

شانت یک کیست آراکنویید یکی دیگر از گزینه‌‌های درمانی است. متخصص جراح یک لوله را به داخل کیست وارد می‌کند که در جای خود باقی می‌ماند و مایع را تخلیه می‌کند. این مایع در جاهای دیگر بدن جذب می‌شود. با این حال، بیمار ممکن است برای جلوگیری از بازگشت نشانه‌ها وابسته به شانت باشد و زندگی کردن با یک شانت می‌تواند عوارضی مانند انسداد یا عفونت ایجاد کند. به تازگی، پیشرفت‌هایی که در عمل جراحی کم تهاجمی مغز و جمجمه انجام می‌شود، این روش‌های معمول را به تکنیک‌های کاملاً آندوسکوپی، با زمان کوتاهتر، عوارض کمتر، نتایج عالی با بهبود سریعتر و کاهش میزان مرگ بیمار تبدیل کرده‌اند. در حالی که این رویکرد بسته به اندازه و مکان کیست آراکنوئید متفاوت است، مدیریت جراحی آندوسکوپی به متخصص جراح اجازه‌ی دسترسی بهتر به فنستریشن کرانیوتومی یا در موارد دیگر، برداشتن کیست بدون بروز عوارض و خطرات ناشی از دستکاری مغز یا رتراکشن را می‌دهد. تعداد کمی از کلینیک‌ها در هنگام درمان امکانات را برای انجام جراحی‌های کم تهاجمی فنستریشن کرانیوتومی با اندوسکوپ،شانت اندوسکوپی و برداشتن کامل کیست آراکنویید از طریق اندوسکوپی یا با کمک آن را می‌توانند ارائه دهند.

برداشتن کیست

در صورت امکان، کیست‌های آراکنوئیدی ستون فقرات را می‌توان با برداشتن کامل توسط عمل جراحی (ریسکشن) درمان کرد. عمل جراحی به طور کلی منجر به از بین رفتن علائم می‌شود. در برخی موارد، برداشتن کامل کیست‌های نخاعی امکان پذیر با عمل جراحی نیست. در چنین مواردی، فنستریشن یا شانت کردن کیست برای تخلیه مایع ممکن است ضروری باشد. درمان دیگر درمان علامتی و حمایتی است.

پیش آگهی

کیست آراکنوئیدی که درمان نشده است ممکن است موجب آسیب شدید عصبی در هنگام گسترش کیست (ها) یا خونریزی در کیست شود و به مغز یا نخاع آسیب بزند. علائم معمولاً با درمان بهبود می‌یابند یا از بین می‌روند.