تومور مغزی کاذب یا سودوتومور سربری زمانی رخ می‌دهد که فشار داخل جمجمه بدون هیچ دلیل مشخصی افزایش می‌یابد. نشانه‌های آن شبیه تومور مغزی است اما در واقع توموری وجود ندارد. زمانی که دلیل خاصی برای افزایش فشار در درون جمجمه کشف نشود، تومور کاذب مغزی ممکن است بیماری افزایش فشار داخل مغزی (idiopathic intracranial hypertension) نامیده شود. افزایش فشار داخل جمجمه وابسته به تومور کاذب مغزی موجب تورم عصب بینایی و در نتیجه آن از دست رفتن تدریجی بینایی شود. دارو می‌تواند باعث کاهش فشار شود اما در بعضی از موارد جراحی ضروری است.
علت بیماری
دلیل دقیق تومور کاذب مغزی در بسیاری از افراد معلوم نیست اما شاید مربوط به افزایش مقدار مایع مغزی‌نخاعی در داخل محدوده استخوانی جمجمه باشد. مغز و نخاع توسط مایعی به نام مایع مغزی نخاعی احاطه شده است که برای آنها مانند ضربه‌گیر عمل کرده و از این بافت‌های اصلی محافظت میکند. این مایع توسط مغز تولید شده و در نهایت جذب جریان خون می‌شود. افزایش فشار در درون‌جمجمه در تومور مغزی کاذب شاید نتیجه مشکلی در روند جذب این مایع باشد. در حالت کلی، فشار داخلی جمجمه وقتی افزایش می‌یابد که محتویات داخل جمجمه از ظرفیت آن بیشتر است. برای مثال، تومور مغزی باعث افزایش فشار داخل جمجمه می‌شود زیرا جایی برای برای تومور در نظر گرفته نشده است. اتفاقی مشابه زمانی رخ می‌دهد که مغز متورم شده یا مایع مغزی نخاعی بیشتر از حد معمول است. مطالعات زیادی نشان می‌دهد که بیشتر بیماران دارای تومور مغزی کاذب دارای نوعی باریک شدن (تنگی مجرا) در دو سینوس وریدی بزرگ در مغز هستند(سینوس های عرضی).
نشانه‌ها و علائم تومور کاذب مغزی شامل:
- سردردهایمتوسط یا شدیدی که از پشت چشم‌ها منشا می‌گیرد و با حرکت آن درد بدتر می‌شود.
- صدای زنگ در گوش ها که با ضربان قلب ضربان دارد(ضربان وزوز گوش)
- تاری و تیرگی بینایی
- از دست دادن بینایی در مدت زمان کوتاهی که در یک یا هر دو چشم رخ می‌دهد.
- مشکل در دیدن کناره‌ها
- دو بینی
- دیدن فلش های نور
- درد گردن، شانه،پشت
عوامل خطر ایجاد بیماری
عوامل زیر به تومور مغزی کاذب مرتبط هستند :
- چاقی
چاقی در ارتباط با تومور مغزی کاذب شناخته شده است که در هر ۱ تا ۲ نفر در هر ۱۰۰,۰۰۰ نفر اتفاق می‌افتد. در زنانی که چاق هستند، تقریباً ۴ تا ۲۱ نفر در هر ۱۰۰,۰۰۰ این بیماری را نشان می‌دهند. زنان کمتر از ۴۴ سال که چاق هستند بیشتر احتمال دارد دچار تومور مغزی کاذب شوند.
- داروها:
ماده‌های که در ارتباط با تومور مغزی کاذب هستند شامل:
_ هورمون رشد
_ تتراسایکلین
_ ویتامین A زیاد
سایر داروها نیز شاید مرتبط با تومور مغزی کاذب باشند اما تحقیقات بیشتری نیاز است.
- عوارض و بیماری‌های زیر در ارتباط با تومور مغزی کاذب هستند.
_ بیماری ادیسون
_ کم خونی
_ سندروم بهجت
_ لخته شدن خون
_ سل پوستی(لوپوس)
_ بیماری های کلیوی
_ سندروم تخمدان پلی کیستیک
_ قطع ناگهانی تنفس در خواب
_ غدد پاراتیروئید ضعیف
_ ازدیاد اوره در خون
آیا بیماری افزایش فشار داخل مغزی در بچه‌ها نیز رخ می‌دهد؟
این بیماری را به طور کلی می‌توان به دو گروه تقسیم کرد. گروه اول شامل بچه های نابالغ می¬شود که تمایل دارد به صورت ثانویه یا کم اهمیت باشد که روی زن و مرد به صورت یکسان اثر می‌گذارد. گروه دوم شامل نوجوانان بالغ، که تمایل به افراد بالغ خاصی دارد. این نوع بیشتر در بین زنان حامله که چاق هستند رخ می‌دهد. این بیماری افزایش فشار جمجمه خوش خیم یا اولیه نیز نامیده می‌شود.
عوارض بیماری
برخی بیماران تومور مغزی کاذب بینایی‌شان بدتر و بدتر شده و شاید در نهایت به نابینایی ختم شود. حتی اگر علائم بیماری برطرف شده باشد، ماه‌ها یا حتی سال‌ها بعد امکان تکرار یا عود آن وجود دارد.
تشخیص بیماری
برای تشخیص این بیماری، دکتر علائم و سابقه دارویی شما را بررسی خواهد کرد و چند معاینه فیزیکی انجام خواهد داد و چندین آزمایش را مشخص خواهد کرد.
معاینه چشم
دکتری که در زمینه عوارض چشمی تخصص دارد (افتالمولوژیست) معاینه چشم‌ها را انجام خواهد داد. اگر به تومور مغزی کاذب مشکوک باشد، دکتر چشم، نوعی تورم در پشت چشم که عصب‌های بینایی را تحت تاثیر قرار می‌دهد را جست و جو خواهد کرد که ادم پاپی نامیده می‌شود. همچنین آزمایش زمینه‌ی بینایی انجام خواهد شد تا مشخص شود که آیا به جز نقاط کور نرمال در جایی که عصب بینایی وارد شبکیه چشم می‌شود نقاط کور دیگری هم وجود دارد.
تصویربرداری مغز
پزشک شما MRI یا CTاسکن را انجام خواهد داد. این آزمایشها می‌توانند سایر دلایلی را که نشانه‌های مشابه به وجود می‌آورند، مانند تومور مغزی و لخته‌های خونی.را نشان دهند.
بررسی مایع مغزی نخاعی
معمولا دکتر داخلی مغز و اعصاب آزمایش پونکسیون کمری را انجام خواهد داد تا میزان فشار داخل جمجمه و سطح گلوکز و پروتئین را اندازه گیری کند. در این آزمایش متخصص یک سوزن بین دو مهره پشت کمر وارد کرده و مقدار کمی از مایع نخاعی مغزی را برای آزمایش در آزمایشگاه خارج میکند.
درمان
هدف از درمان تومور مغزی کاذب بهبود علائم و جلوگیری از بدتر شدن بینایی است. بسته به نوع شرایط بیماری، پزشک برای کنترل علائم دارو تجویز خواهد کرد یا جراحی را توصیه خواهد کرد.
درمان جراحی
دو روش جراحی ممکن است برای معالجه تومور کاذب به کار گرفته شود.
ایجاد روزنه درغلاف عصب بینایی
در این روش، جراح روزنه ای در غشای اطراف عصب بینایی ایجاد میکند. این کار باعث خروج مایع اضافی مغزی نخاعی می‌شود. در بیشتر موارد بینایی پایدار شده یا بهتر می‌شود. بیشتر افرادی که این جراحی را برای یک چشم انجام داده‌اند، در هر دو چشم بهبودی را متوجه شده اند. اگرچه، این جراحی همیشه موفقیت‌آمیز نیست و شاید حتی مشکلات بینایی را افزایش هم دهد.
در نوع دیگری از جراحی، دکتر با قرار دادن لوله‌ی نازک و بلندی (شانت) در مغز یا پائین نخاع کمک میکند مایع مغزی‌نخاعی اضافی خارج شود. این لوله از زیر پوست به شکم می‌رود، جایی که مایع اضافی مغزی نخاعی تخلیه می‌شود. نشانه‌های برخی افراد تحت این جراحی بهبود می‌یابد. اگرچه، این لوله های انتقال مسدود می‌شوند و همین باعث می‌شود نیاز به جراحی های بیشتری باشد تا این لوله به خوبی کار کند. عوارض جانبی این جراحی می‌تواند شامل سردردهای ناشی از فشار پائین و عفونت ها باشد. این جراحی معمولاً در صورت عدم بهبود شرایط در بقیه راه های درمان انجام می‌شود. شانت تعبیه شده در نخاع حداقل یک بار در سال اول نیاز به بازبینی به دلیل گرفتگی دارد لذا امروزه انتخاب اول جراحی شانت مغز به شکم می باشد ولی به دلیل فشردگی بطن ها کار دشواری بوده و نیاز به دستگاه ناویگاسیون دارد.
درمان دارویی
داروهایی که برای درمان این بیماری مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارتند از:
داروی گلوکوم (آب سیاه)
یکی از اولین داروهایی که معمولا امتحان می‌شود استازولامید (Diamox)، بک داروی گلوکوم، است. این دارو ممکن است میزان تولید مایع مغزی‌نخاعی را کاهش دهد. همچنین نشان داده شده که این دارو علائم را در ۴۷ تا ۶۷ درصد بیماران بهتر میکند. عوارض جانبی احتمالی شامل ناراحتی معده، خستگی، مورمور شدن انگشتان دست و پا و دهان و سنگ کلیه است.
داروهای ادرار آور(دیورتیک)
اگر استازومید به تنهایی کارامد نبود در بعضی از مواقع با فورسامید (Lasix) ترکیب می‌شود. یک داروی ادار آور قوی که میزان نگهداری مایع نخاع مغزی را با افزایش ادرار کم میکند.
داروهای میگرنی
داروهایی که معمولاً برای تسکین میگرن تجویز می‌شوند می‌توانند برخی اوقات سردردهای شدیدی را که همراه با تومور کاذب مغزی است را تسکین دهند. اگر بینایی فرد بدتر شد، جراحی برای کاهش فشار اطراف عصب بینایی یا کاهش فشار درون‌جمجمه‌ا شاید ضروری باشد.
کاهش وزن
چاقی به صورت قابل توجهی خطر ابتلا به تومور مغزی کاذب را در زنان جوان افزایش می‌دهد. در واقع حتی زنانی که چاق نیستند و وزن متوسطی دارند نیز احتمال بروز تومور مغزی کاذب افزایش می‌یابد. از دست دادن وزن اضافی و حفظ وزن سلامتی مناسب ممکن است به کاهش احتمال بروز تومور کاذب چشم کمک کند. مطالعات نشان داده است که ۶ تا ۱۰ درصد کاهش وزن منجر به از بین رفتن کامل یا حداقل بسیار سریعتر بیماری می‌گردد.
وضعیت بیماران در درازمدت
برای بیشتر بیماران دارای تومور کاذب مغزی مشکلات چشم معمولا با درمان بهبود می‌یابد. برای بقیه افراد با گذشت زملن وضعیت بدتر می‌شود، یا برطرف شده و دوباره عود میکند. حدود 5 تا 10 درصد زنان دارای تومور کاذب مغزی از دست دادن دید دقیق را تجربه می‌کنند. بیشتر مریض ها نیازی به جراحی ندارند. در صورتی که تومور مغزی کاذب داشته باشید باید به صورت مداوم چشم ها بررسی شوند.
