ضربه مغزی یک آسیبدیدگی شدید مشابه آسیبدیدگیهای دیگر است. جایی که شباهت ضربه مغزی با آسیبدیدگیهای دیگر به پایان میرسد یک لحظه است. در یک لحظه فرد زندگی عادی و طبیعی خود را دارد و در لحظه بعد زندگی وی به طور ناگهانی تغییر پیدا میکند. در بیشتر جنبههای دیگر، ضربه مغزی بسیار متفاوت است. از آنجا که مغز ما مشخص میکند که ما که هستیم، عواقب ناشی از ضربه مغزی بر همه جوانب زندگی از جمله شخصیت فردی ما تأثیر میگذارد. ضربه مغزی متفاوت از شکستگی اندامها یا سوراخ شدن ریه است. آسیبدیدگی در قسمتهای دیگر بدن باعث محدود شدن کارکرد همان قسمت میشود اما شخصیت و تواناییهای ذهنی تغییر پیدا نمیکنند. در غالب اوقات، این ساختارهای بدن بهبود یافته و میتوانند مانند گذشته به کار خود ادامه دهند.
ضربه مغزی متوسط ممکن است باعث اختلالات موقتی در سلولهای مغزی شود. ضربه مغزیهای جدیتر ممکن است باعث ایجاد کبودی، پارگی بافتها، خونریزی و آسیبدیدگیهای فیزیکی دیگر شده که عواقب بلند مدت یا مرگ را به دنبال خواهد داشت. مشکل ضربه مغزی باید فوراً زیر نظر متخصص جراحی مغز و اعصاب درمان شود تا از عواقب وخیم تر که گاهی منجر به مرگ می شود در حد امکان پیشگیری شود.
علل
ضربه مغزی به دلیل وارد آمدن ضربه به سر یا بدن به وجود میآید. میزان آسیبدیدگی میتواند به عوامل مختلفی مانند ماهیت اتفاق و شدت ضربه بستگی داشته باشد. ضربه مغزی ممکن است شامل یک یا چند عامل از عوامل زیر باشد:
- آسیبدیدگی سلولهای مغزی ممکن است به قسمتهایی از جمجمه که مستقیماً ضربه خورده است محدود شود.
- ضربه شدید یا تکان شدید ممکن است باعث آسیبدیدگی در چند نقطه مغز شود زیرا مغز در جمجمه به سمت عقب و جلو حرکت میکند.
- چرخش شدید یا تکانهای چرخشی ممکن است باعث پارگی ساختارهای سلولی شوند.
- از هم پاشیدگی مانند یک دستگاه انفجاری ممکن است باعث آسیبدیدگیهای گسترده در مغز شود.
- فرو رفتن یک جسم در جمجمه نیز ممکن است باعث آسیبدیدگیهای شدید و جبرانناپذیر در سلولهای مغزی، عروق خونی و بافتهای محافظ اطراف مغز شود.
- خونریزی در مغز یا اطراف آن، تورم و وجود لخته خون میتواند اکسیژنرسانی به مغز را مختل کرده و باعث آسیبدیدگیهای گسترده در مغز شود.
علائم
ضربه مغزی ممکن است اثرات فیزیکی و روانی گستردهای ایجاد کند. برخی علائم و نشانهها ممکن است بلافاصله پس از ضربه مغزی ایجاد شده و برخی از علائم نیز پس از چند روز یا چند هفته مشاهده خواهند شود.
ضربه مغزی خفیف
برخی از علائم و نشانههای ضربه خفیف عبارتند از:
- از دست رفتن هوشیاری به مدت چند ثانیه تا چند دقیقه
- عدم بیهوشی ولی وجود وضعیت خستگی، گیجی یا ناهماهنگی
- سر درد
- حالت تهوع و استفراغ
- احساس خستگی مفرط یا خوابآلودگی
- اختلالات خواب
- خوابیدن بیش از حد معمول
- سرگیجه یا بیتعادلی
- مشکلات حسی مانند تاری دید، زنگ زدن گوش، طعم بد در دهان و تغییر در توانایی بوییدن
- حساسیت به نور یا صدا
- مشکلات حافظه یا تمرکز
- تغییر خلق و خو یا نوسانات خلقی
- احساس افسردگی یا اضطراب
ضربه مغزی متوسط و شدید
ضربههای مغزی متوسط تا شدید شامل علائم ضربه مغزیهای خفیف بوده به اضافه علائم زیر که ممکن است در ساعات اولیه پس از حادثه یا چند روز پس از آن دیده شوند.
- از دست رفتن هوشیاری از چند دقیقه تا چند ساعت
- سردرد دائمی یا سر دردی که به تدریج تشدید میشود.
- حالت تهوع و استفراغ مکرر
- تشنج
- اتساع یک یا هر دو مردمک چشم
- تخلیه مایع شفاف از بینی یا گوش
- ناتوانی در بیدار شدن از خواب
- عدم هماهنگی در بدن
- گیجی و سردرگمی شدید
- تحریک، مبارزه یا رفتارهای غیرعادی دیگر
- لکنت زبان
- رفتن به کما و اختلالات هوشیاری دیگر
علائم در کودکان
کودکان نوپا یا خردسالانی که دچار ضربه مغزی شدهاند ممکن است تواناییهای ارتباطی خود را برای ابراز سر درد، مشکلات حسی، گیجی و علائم مشابه از دست بدهند. در ضربه مغزی کودکان ممکن است موارد زیر مشاهده شود:
- تغییر در عادات غذا و شیر خوردن
- گریه کردن مستمر و ناتوانی در تسلی دادن آنها
- تحریکپذیری آسان یا غیرعادی
- تغییر در تواناییهای تمرکزی
- تغییر در عادات خواب
- احساس افسردگی یا ناراحتی
- عدم رغبت به اسباببازیها یا انجام فعالیتهای مورد علاقه
زمان مراجعه به بیمارستان
همیشه در مواقعی که به سر یا بدن کودک ضربه وارد شده و باعث نگرانی شما میشود یا زمانی که تغییرات رفتاری در او مشاهده میکنید باید به پزشک مراجعه کنید. در صورتی که علائم و نشانههای ضربه مغزی را پس از ضربه خوردن به سر کودک مشاهده کردید باید با مرکز مراقبتهای فوری پزشکی تماس بگیرید. اصطلاح خفیف،متوسط و شدید برای توصیف اثر ضربه بر عملکرد مغز به کار برده میشود. یک آسیبدیدگی جزئی در مغز ممکن است جدی باشد و نیاز به مراقبت و توجه مضاعف و تشخیص دقیق دارد.
افراد در معرض خطر
افرادی که بیش از سایرین در معرض ضربه مغزی قرار دارند عبارتند از:
- کودکان به خصوص نوزادان تازه متولد شده تا کودکان 4 ساله
- جوانان به خصوص افرادی که در سنین بین 15 تا 24 سال هستند.
- افراد مسن که سن آنها بیش از 75 سال است.
تغییر هوشیاری
ضربه مغزی متوسط تا شدید ممکن است باعث ایجاد تغییرات دائمی در هوشیاری، آگاهی یا رفتارهای واکنشی فرد شود. حالات مختلف هوشیاری عبارتند از:
- کما: فردی که به کما رفته است، هوشیار و آگاه نیست و نسبت به محرکها واکنشی نشان نمیدهد. این به دلیل آسیبدیدگیهای گسترده در همه قسمتهای مغز اتفاق میافتد. پس از چند روز تا چند هفته، فرد یا از کما خارج شده یا وارد مرحله نباتی میشود.
- وضعیت نباتی: آسیبدیدگی گسترده در مغز باعث میشود که فرد وارد مرحله نباتی شود. با این که فرد نسبت به اطراف خود ناآگاه است ولی ممکن است چشمهای خود را باز کند، صداهایی تولید کرده و به رفلکسهای واکنش نشان داده یا حرکت کند.این امکان وجود دارد که ماندن در حالت نباتی، دائمی شود اما در بیشتر افراد به سمت هوشیاریهای جزئی پیشرفت میکند. در بیماران به دنبال سکته مغزی اگر تا سه ماه از وضعیت نباتی خارج نشود این وضعیت دايمی خواهد شد ولی وضعیت نباتی پس از ضربههای مغزی تا یکسال زمان برای بهبودی دارد و پس از آن وضعیت نباتی دایمی خواهد شد.
- وضعیت هوشیاری حداقلی: وضعیت هوشیاری حداقلی وضعیتی است که هوشیاری در آن به شدت تغییر میکند اما برخی نشانههای خودآگاهی یا آگاهی نسبت به محیط دیده میشود. این غالباً یک حالت گذرا از کما یا وضعیت نباتی به بهبودی بیشتر است.
- سندرم قفل شده: فرد مبتلا به سندرم قفل شده نسبت به اطراف خودآگاه و هوشیار است اما قادر به تکلم یا تحرک نیست. فرد ممکن است قادر به برقراری ارتباط با حرکات چشم و چشمک زدن باشد. این وضعیت به دلیل آسیبدیدگیهای قسمت پایین مغز و ساقه مغز اتفاق میافتد. این حالت به ندرت پس از وارد شدن ضربه به وجود میآید و معمولاً سکته مغزی در این بخش از مغز باعث به وجود آمدن این وضعیت میشود.
- مرگ مغزی: زمانی که هیچ فعالیت قابل اندازهگیری در مغز و ساقه مغز انجام نشود، مرگ مغزی رخ میدهد. برداشتن دستگاههای تنفسی در افرادی که تشخیص داده میشود دچار مرگ مغزی شدهاند باعث قطع تنفس و در نهایت نارسایی قلبی میشود. مرگ مغزی برگشتپذیر نیست.
پیشگیری
با رعایت نکات زیر احتمال ضربه مغزی را کاهش دهید:
- کمربند ایمنی و کیسه هوا: همیشه در اتومبیل از کمربند ایمنی استفاده کنید. یک کودک باید همیشه در صندلی عقب بنشیند و کمربند ایمنی که مناسب با اندازه و وزن او است را ببندد.
- استفاده از مواد مخدر و الکل: زمانی که تحت تأثیر الکل و مواد مخدر شامل داروهای تجویزی که میتواند تواناییهای رانندگی شما را مختل کند هستید رانندگی نکنید.
کلاه کاسکت: زمانی که با موتور سیکلت، دوچرخه، اسکیت، اسنوبرد حرکت میکنید حتماً از کلاه کاسکت استفاده کنید. همچنین در هنگام بازی بیسبال یا ورزشهای پربرخورد، اسکی، اسکیت، اسنوبرد یا اسبسواری از وسایل مناسب برای حفاظت از سر خود استفاده کنید.
فاطمه
سلام لطفا یکی یک تجربه از خودش یا اطرافیانش بهمون بگه.. من پدرم 6 روز پیش با موتور تصدف کرده و ضربه مغزی شده. 3 ناحیه مغزش خونریزی کرده گفتن سیتی اسکتش خوب نشون داده تقریبا. الانم آوردیم خونه اشخاص میشناسه مگر اینکه دورش شلوغ بشه و اذیت بشه. ولی اصلا یادش نمیاد کجا هست و چرا این اتفاق افتاده. یک سری موارد هم بخاطر نداره. آیا درست میشه. لطفا یکی جواب بده. خیلی نگرانشم ??????
زهره جوکار
با سلام من یک ماه پیش تصادف کردم ضربه به سرم وارد شده بود چند روزی بیمارستان بودم عکس و سیتی اسکن وام آر آی هم از سرم گرفتن و گفتن جمجمه مویه کرده بر اثر ضربه و چیز خاصی نیست و مرخصم کردم تا یک ماه سر گیجه داشتم که خوشبختانه خوب شده اما حس بویاییم رو کامل از دست دادم و هنوز برنگشته رفتم پیش دکتر مغز و اعصاب ی قرص های بنفش رنگی بهم داد وگفت اینارو بخور خوب میشه ولی هنوز خوب نشده وحس بویاییم برنگشته لطفا راهنماییم کنید باتشکر از شما زهره هستم از مشهد مقدس
محمد حسن زاده
خانم جوکار من سال ۹۹ ضربه مغزی شدید شدم تو بیمارستان فارابی کوثر، دکتر مجد محسنی بیرجندی جراحیم کرد مطبش هم سناباد ۴۵ هست بعد ۸ روز تو کما بودن هوشیاریم برگشت و از هر بخش یک قسمت بود و هنوز هم به تکامل کامل نرسیده چه حافظه چه گفتار چه فیزیکی اما خب هرشخص متفاوتن شرایطشون اگر سوال داشتید بپرسید.
مهدی
سلام دوستم دوشب پیش تصدف کرده دکترا گفتن مرگ مغزیه سطح هوشیاری هم ۳هستش ولی احساس میکنم پا هاشو تکون میده امکان داره تو این سطح هوشیاری همچین اتفاقی بیوفته و کسی که مرگ مغزی شده میتونه روی تخت پاشو جمع کنه لطفا کسی میتونه کمک کنه نظر بده
Hana
کسی هست که ضربه مغزی شده با شه و مغزش خونریزی کرده باشه و مدت زیادی تو کما رفته باشه بعد خوب شده باشه ؟؟ یکی الان سه ماهه که تو کماست هنوز بهوش نیومده.. ایا میشه که خوب بشه و کاملا مثل قبل بشه؟??
پوریا
سلام به همگی.من آخرای برج ۲ سال ۱۴۰۰ با موتور تصادف کردم وضربه مغزی شدم و ۲۰روز تو کما تو بیمارستان بعثت نهاجا نزدیک تهرانپارس بودم الان.یکسال شد.خدارو شکر الان عالیم حتی میشه بگم حافظم از قبل بهتره فقط هرماه یبار تشنج کوتا دارم.خواهش بگین که ان شا الله این تشنج امکان داره کلا قطع بشه یا نه.چون نمیشه کار کنم
الهام
سلام برادر من تصادف کرده سه روزه از شیشه جلو پرت شده خوابش برده تو جاده سی تی خوب بوده ضریب هوشی 7 هست الان سه روزه میگن بی هوشی بهش زدن تقلا نکنه الان چطوره بهوش میاد؟ خوب میشه؟
Hwr
سلام بله دختر دايي من همينطور بود دقيقا و ضريب هوشيش هم ٧ و ٨ بود و گفتن بهش بيهوشي زدن يعني مثل حالت كناي مصنوعيه كه درد اذيتش نكنه و به مغزش هم فشار نياد.چند روز بعد دستگاهارو ازش برميدارن و به هوش مياد ان شاءالله
یگانه
سلام خسته نباشید، امکانش هست که بعد از ضربه مغزی وقتی فرد بهوش میاد، دچار اختلالات روانی بشه؟ مثلا یهو عصبی بشه، به خودش و بقیه اسیب بزنه؟
dreshraghi
سلام یکی از مشکلات ضربه مغزی ایجاد اختلالات روحی و روانی است که طیف بسیار گسترده ای دارد. مخصوصا در ضربات سنگین پیشانی دیده میشود و اکثرا با درمان و مرور زمان بهتر میشود
مهدی
سلام من ۶روز پیش رو موتور تصادف کردم کلم خورد جدول ولی سی تی اس کن گلت سالمه سالمه ولی الان خیلی سردرد از تودارم تووخدا بگیدددد کمک کنید
dreshraghi
سلام
بعد از ضربه مغز مدتی سردرد باقی میماند و لازم است از خم کردن سر و حرکات شدید سر و ماشین و موتور پرهیز کنید
محمدرضا
سلام. برادرم بیست سال پیش وقتی بیست و چهار سالش بود با موتور تصادف کرد و مغزش آسیب دید و حدود چهل روز تو کما بود بعد وقتی که هنوز بیهوش بود و تکون نمیخورد گفتن ببرید خونه دیگه بدنش سرم جواب نمیده و کلی لاغر شده بود و اسکلت بود. آوردیم خونه حدود دوماه با سوند دماغی بهش غذا میدادیم کم کم هوشیار تر شد و تو این مدت زیر نظر متخصص بود و ایشون براشون دارو مینوشتن و فیزیوتراپی تجویز میکردن ، دوره اول فیزیوتراپی خوب بود بیست جلسه بود که جلسه اول با پتو بردیمش و حلسه آخر دو طرفشو میگرفتیم و پاشو حرکت میداد . درمان رو ادامه دادیم بعد از یه مدت دوباره دکتر فیزیوتراپی تجویز کرد براش اما اینبار تاثیری نکرد براش و دیگه پیشرفتی نکرد و دکترش هم آخرش گفت باید زمان ببره حدود چهار سال درمان ادامه دادیم اما رشدی نداشت فیزیوتراپی های بعدش هم بدترش کرد . دیگه مایوس شدیم درمانو ادامه ندادیم . تو این مدت پیشزفتش لاکپشتی بوده تمام بدنش حرکت میکنه اما تعادل نداره راه بره و باید دو طرفشو بگیریم و بعد یه ذره راه رفتن خسته میشه میشینه . حافظه اش مختل شده و خاطرات جدید را به سختی به یاد میاره و فراموش میکنه اما گذشته قبل از تصادف و آدماش مو به مو یادشه اما آدمای بعد از تصادف رو از یاد میبره. البته نه کاملاً بعضیها رو بعد از تصادف دیده اگه دوباره ببینه میشناسه . تا اینکه دوباره تصمیم گرفتیم ببریم یه متخصص دیگه و پنج سال پیش دوباره درملن رو شروع کردیم ،دکتر جدیدش میگفت مخچه آسیب دیده و موقع عمل باید عمل میکردن تا خون لختگی رو خارج کنن و اینکار رو نکردن . دکتر جدید هم کلی دارو مینوشتن ولی بازم افاقه نکرد که اونم دیگه یه سالی میشه نمیبریم . خواستم ببینم کسی هست در این مورد کمکم کنه یه متخصص درست درمون معرفی کنه زود مشکل برادرم حل بشه . خیلی تنبل شده ،هیچ انگیزه برای راه رفتن نداره ،هیچ تلاشی نمیکنه ، کلی باید رو مخش کار کنم تا پاشه بالشو بگیرم راه ببرمش . تو این مدت سنش هم رفته بالا و الان ۴۴ سالش شده ،میترسم همینجوری ادامه بده با توجه به بالا رفتن سن مشکلات جدیدتری براش به وجود بیاد . لطفاً یکی در این مورد کمکم کنه .
dreshraghi
سلام متاسفانه آسیب به اعصاب مرکزی تا کنون قابل درمان و بازیابی نیست و تنها کاری که میشود برای بیمار شما انجام داد درمانهی روانپزشکی و روانشناسی برای بهبود روحیه و انگیزه و
کاردرمانی برای بازگشت هر چه بیشتر کارکردهای از دست رفته است
هانیه
سلام من ۵روز پیش تصادف کردم باسرعت ۵۰ کسی بهمون زد جلو نشستم سرم خورد داشبورد و ن خون و ن ورم نکرده هیچ خیلی ترسیدم استرس ولی ازسردرد همه جا سر و گردن ممکنه چیزی پاره شده یا خون لخته کمک کنید
dreshraghi
سلام به نظر ضربه جدی نیست و بعد از گذشت 5 روز در افراد جوان و میانسال تقریبا خطر رفع شده است مواردی که نیاز به جراحی است در مقاله بالا ذکر شده در غیر این صورت مراقبت از سر خم نکردن و سوار ماشین و موتور نشدن تا یکماه و مصرف مایعات زیاد به بهبود سریعتر کمک میکند
حق نگهدارتون
سلام و عرض ادب ، من خانمم اواخر اردیبهشت ۱۴۰۲ تصادف کرد و بر اساس سی تی و ام ار ای های مختلف چندین متخصص گفتن آسیبی ندیده ، نقص حافطه داشت و تاری دید و (افتادگی پلک و گز گز دست و پای) سمت راست و گیج و منگ بود تا سه هفته پیش که بخودش اومد و انگار از یه رویا بیدار شد و این باعث ایجاد اضطراب شدید و افسردگیش شده ، الان 3 هفتست تحت نظر روانپزشکه ، الان بعد از گذشت دوماه از تصادف وضعیت روحیش داره بهتر میشه از لحاظ فیزیکی و مواردی که عرض کردم تقریبا ۹۵ درصد بهبود داره ، ولی هنوز میگه سرم یه جوریه شبیه کسی که قلیون گشیده یه سنگینی و گیجی کمی داره و مقداری گز گز دست و پا باعث میشه از لحاظ روحی نتونه خودشو جمع و جور کنه ، این روند تا چقد طول میکشه ، ممکنه همیشگی باشه ؟؟
dreshraghi
سلام
با آرزوی سلامتی هر چه زودتر ایشان ضربات شدید مغزی موجب اختلال در فعالیت آن برای مدتی میشود که بسته به شدت ضربه بین دو هفته تا یک سال دوره بهبود طول میکشد.
نوید دریس
سلام پسر خواهرم سیزده سالشه حاله ده روزه توکماست لخته خون تو سرش جم شده بود عملش کردن حالا دکترش میگه مغزش متلاشی شده و ورم کرده ودکترش ناامیدمون کرد آیا امید برای خوب شدنش هست ممنون میشم جوابمو بدین واز همهی عزیزان التماس دعا برای تمام بیماران
dreshraghi
سلام نظر دادن درباره وضعیت بیمار نیازمند معاینه و دیدن سی تی اسکن مغز است که همکار مان انجام داده اند. ان شااله بهتر میشوند
نازنینرقیه
سلاموقتبخیر…برادرمنتقریباچهلروزپیشباموتورتصادفکردچهارروزتوکمارفت..بعدازبهوشاومدنتقریباحافظهاشپاکشدوهمهچیروقاطیمیکردولیبعدازچندروزبهترازاولشد…ولیتوخونهخیلیعصبیهوبعضیاوقاترفتارهایبدیازخودشنشونمیده…خواستمبدونمبهترمیشه؟بهنظرتونتاچندوقتطولمیکشه؟…تشکر
dreshraghi
سلام علایم خلقی پس از ضربه مغزی تا چند ماه بسته به شدت ضربه طول میکشد و در صورت شدید بودن لازم است روانپزشک ببیند